Đền thờ Bà Thân hạ xứ là nơi thờ Bà Thân, Thiên Y A Na và một số vị thần khác. Bà Thân là người đã có vai trò và công lao đầu trong việc khai khẩn, mở mang vùng đất hữu ngạn bờ Đông sông Hàn. Công lao của Bà Thân ngày nay vẫn được hậu thế ghi nhớ và thờ phụng. Đền hiện nằm trong khu vực được cho là gần vị trí của thành An Hải. Thành An Hải cùng với thành Điện Hải được xem là hai trong số những vị trí phòng thủ trọng yếu của quân đội nhà Nguyễn dọc hai bên bờ sông Hàn trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp tại Đà Nẵng. Vào giai đoạn chống Mỹ, đây là địa điểm được chọn làm địa bàn đóng quân, nơi chỉ huy các trận đánh, cất giấu vũ khí, lương thực, nuôi dưỡng cán bộ và là bàn đạp để bộ đội chủ lực và dân quân địa phương phục kích đánh địch hành quân và tiến đánh nhiều căn cứ của địch ở cánh Tây Bắc Hòa Vang và nội thành Đà Nẵng.

Đền Bà Thân hạ xứ tồn tại trên đền thờ người Chăm, sau đó được phối thờ cùng tiền hiền và các vị thần người Việt cùng với những vết tích thành trì, đồn đài qua 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Điều này cho thấy một mạch chảy văn hóa lịch sử liên tục, cũng là nơi hội tụ chứa đựng và phản chiếu nhiều giá trị lịch sử, văn hóa của người dân địa phương. Đền Bà Thân hạ xứ đã trở thành một trong những trung tâm tín ngưỡng, văn hóa của cộng đồng người dân làng An Hải. Nơi đây trở thành một biểu tượng văn hóa, là nơi chứa đựng chiều dài lịch sử từ giai đoạn vương quốc Champa cho đến những buổi đầu ông cha ta "mang gươm đi mở cõi" và các cuộc chiến tranh vệ quốc thần thánh của dân tộc ta.

Tại buổi lễ, ông Huỳnh Đình Phước Thiện - Giám đốc Bảo tàng Đà Nẵng đã bày tỏ niềm vui mừng cùng chính quyền và nhân dân P. An Hải Bắc (Q. Sơn Trà) đồng thời đề nghị các ban ngành, đoàn thể, cán bộ, công chức P. An Hải Bắc, nhân dân khu vực dân cư An Đồn cần xây dựng nội quy, quy chế bảo vệ và phát huy giá trị di tích, kiện toàn, củng cố hoạt động của Ban quản lý di tích Đền thờ Bà Thân hạ xứ, phục hồi, duy trì và trao quyền các giá trị di sản vật thể và phi vật thể gắn liền với Đền thờ Bà Thân như lễ cầu an, lễ giỗ Bà, các phong tục tập quán dân gian. Bên cạnh đó, các hoạt động văn hóa cộng đồng và giáo dục truyền thống tại di tích cần được tăng cường, đưa nơi đây trở thành một không gian văn hóa gần gũi hơn và là địa chỉ đỏ trong việc giáo dục truyền thống văn hóa- lịch sử của địa phương, từng bước hun đúc tinh thần yêu nước, tự tôn, tự hào dân tộc cho các thế hệ mai sau. Đặc biệt, chính quyền và người dân cần nâng cao hơn nữa công tác tuyên truyền, quảng bá, nâng cao nhận thức cộng đồng để cùng chung tay bảo vệ và phát huy bền vững các giá trị của di tích để phát triển du lịch.

Lê Anh Tuấn